PIEREKOWKA DUSZY
Zadaniem komunistów wkraczających na ziemie polskie w lecie 1944 r. miało być rozpętanie trójpłaszczyznowej rewolucji: politycznej, gospodarczej i kulturalnej. I rewolucja taka rozgorzała. Ta ostatnia była o tyle istotna, że chodziło w niej nie tyle o udostępnienie dorobku kultury upośledzonym społecznie masom, ale o to, by stały się one współuczestnikiem i współtwórcą (współsprawcą) rzeczywistości. Inaczej rzecz ujmując, chodziło o stworzenie nowego człowieka, owego homo sovieticusa - człowieka oderwanego od zaplecza tysiącletniej polskiej kultury. O to, by stał się nie tylko bazą rządzących komunistów, ale także współwinnym za funkcjonowanie zbrodniczego systemu. Bez tego nie byłoby możliwe dłuższe utrzymanie w ryzach wrogiego społeczeństwa przez sprowadzoną z Moskwy grupkę wynarodowionych Polaków-komunistów.
Zakres chronologiczny tej wystawy wyznaczają dwie daty: rok 1944 - wkroczenie w granice kraju wojsk sowieckich i przekazanie przez nie namiestnictwa polskim komunistom; oraz rok 1989 - w którym rządząca od niemal półwiecza partia komunistyczna zdecydowała się podzielić władzą. Te dwie daty wyznaczają umowny okres funkcjonowania tzw. Polski "ludowej". Często zdarza się nam uznawać za totalitaryzm jedynie okres stalinizmu (1944-1956), jednakże w rzeczywistości trwał on nadal, mimo zmiany swej formy na nieco łagodniejszą. Dość przypomnieć, że jeszcze w 1963 r. sekretarz Komitetu Centralnego PZPR Jarosiński na Plenum KC żalił się, że trudno o realizację programów komunizmu, skoro na społeczeństwie ciąży "niemarksistowskie ujęcie tradycji" i nacjonalizm, których zaplecze tkwi m.in. w literaturze pięknej.
W tym miejscu kłania się nam rola ludzi kultury: nauczycieli, pisarzy, poetów. W rzeczywistości realnego socjalizmu mieli stanowić oni ważny składnik komunistycznej indoktrynacji, mieli być - jak to wówczas określano - inżynierami dusz. Ich rolą było oderwanie Polaków od zaplecza rodzimej kultury i zaprowadzenie zmian na sprawdzony wzór sowiecki. Aleksander Wat w książce "Mój wiek" proces ten określił mianem "pierekowki duszy". Od niego pozwoliliśmy sobie zaczerpnąć tytuł tej wystawy.
dr Dariusz Magier
Socrealistyczny afisz nad wejściem do sali
wystawowej prawie gotowy.
Dr Dariusz Magier (IBL) prezentuje program
uroczystości.
Uczniowie Gimnazjum nr 1 w Radzyniu Podlaskim
jako pionierzy w miniaturze poezji komunistycznej
Dr Grzegorz Joniec (IPN Lublin) wygłasza referat.
Obok na swoją kolej czeka dr Piotr Boroń.
Posilający się goście i "socrealistyczne"
gospodynie - pracownice Biblioteki Pedagogicznej
Pod czujnym okiem Lenina "wiecznie żywego".
