Promocja wydawnictw IB "LIBRA" 13 stycznia 2006 r.
Radzyński Rocznik Humanistyczny, Archiwum Państwowe w Lublinie Oddział w Radzyniu Podlaskim oraz Fundacja Ochrony Zespołu Pałacowo-Parkowego w Radzyniu Podlaskim, t. 1/2001, ss. 236; t. 2/2002, ss. 249
Historiografia Południowego Podlasia i Północnej Lubelszczyzny wzbogaciła się o nowy, cenny periodyk - "Radzyński Rocznik Humanistyczny". "Wydaje się, że nie ma większej potrzeby uzasadniania istnienia tego typu pisma w Radzyniu Podlaskim, w naszym przekonaniu jest ona oczywista, a u jej źródeł leży zadanie odkrywania przeszłości i utrwalania dnia dzisiejszego Radzyniapowiatu , radzyńskiego w administracyjnych granicachhistorycznych, , zarówno jak i współczesnychpragnieniem jest , oraz całego regionu. Naszym również umożliwienie młodym adeptom nauki publikowanie wyników swoich nierzadko nowatorskich i bardzo ciekawych badań. [...] Pragniemy udowodnić nie tylko faktmikroregion może , iż nasz poszczycić się bogatą przeszłością godną udokumentowania, ale również topracy naukowej, , że jego teraźniejszość w zakresie działalności regionalnejprzeszłości" - , kultury, godna jest chlubnej napisał we wstępie Od redakcji dr Dariusz Magierredaktor naczelny , pisma.
Pierwszy tom "Radzyńskiego Rocznika Humanistycznego" ukazał się w 2001 r. jako wydawnictwo Archiwum Państwowego w Lublinie Oddział w Radzyniu Podlaskim i Fundacji Ochrony Zespołu Pałacowo-Parkowego w Radzyniu Podlaskim. W skład Kolegium Redakcyjnego pisma weszli: prof. Albin Koprukowniak (UMCS), dr Waldemar Bednarski (regionalista z Puław), dr Stanisław Jarmuł (czołowy regionalista radzyński, emerytowany pedagog), mgr Artur Górak (UMCS), mgr Artur Rogalski (Archiwum Państwowe w Siedlcach) i dr Dariusz Magier (kierownik AP w Radzyniu Podlaskim). Chociaż w nocie redakcyjnej napisano: "[...] nie ukrywamy, że z istnieniem periodyku wiążemy nadzieje na ożywienie zainteresowania historią, historią sztuki, etnografią, językoznawstwem, geografią, zagadnieniami społeczno-gospodarczymi, kulturą i innymi dziedzinami wiedzy[...]", a w tytule zawarto przymiotnik "humanistyczny", to zarówno skład redakcji - sami historycy, a przede wszystkim zawartość pierwszego tomu rocznika, przeczą zamierzeniom redakcji. Tom 1 "Radzyńskiego Rocznika Humanistycznego" jest bowiem stricte tomem historycznym, bez cienia nauk pokrewnych, a nawet nauk pomocniczych historii. Podkreślenie tego faktu nie stanowi sformułowania zarzutu, a jedynie konstatację bezspornego faktu, iż regionalizm "stoi" na historykach.
Dział Artykułów i rozpraw tomu 1 otwiera praca Janusza Łosowskiego (Lublin) poświęcona sądom rugowym odprawianym w Czeniernikach z XVII w. Autor oparł ją głównie na zachowanych księgach Czemiernik - miasta od 1509 r., przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lublinie. Następny artykuł - Joanny Kowalik (Radzyń Podlaski), jest biografią Marii z Kątskich Potockiej (1720-1768), matki Ignacego i Stanisława Kostki Potockich, właścicieli Radzynia. Z kolei Agnieszka Gątarczyk (Radzyń Podlaski) prezentuje ciekawą rozprawę pt.: Dobra ziemskie Branica w dobie uwłaszczenia, przybliżając w niej realizację reformy uwłaszczeniowej 1864 r., sprawy serwitutowe i sytuację gospodarczą po uwłaszczeniu dóbr ziemskich oraz gospodarstw chłopskich. (zasadnicze źródło to zespół: Komisarz do Spraw Włościańskich, AP w Lublnie). Waldemar Wojciech Bednarski (Puławy) przedstawił zarys klęsk elementarnych (powodzie, gradobicia, pożary, szarańcza, huragany), które nawiedziły Podlasie w latach 1815-1831. Robert Litwiński (Lublin) pokusił się o charakterystykę działalności policji państwowej w powiecie radzyńskim w okresie międzywojennym, a Janusz Kłapeć (Lublin) omówił działalność agend Rady Głównej Opiekuńczej w tymże powiecie w latach okupacji niemieckiej (1940-1944).
Dział drugi - Materiały i źródła - zawiera: przywilej Jana III z 1679 r. dla cerkwi unickiej w Kolembrodach (opracował D. Magier); spis majątków ziemskich z okolic Radzynia w połowie XIX w. (oprac. G. Welik na podstawie akt zespołu Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, przechowywanego w AGAD, sygn 6559) oraz spis rzemieślników i handlarzy powiatu łukowskiego z 1868 r. (oprac. A. Górak).
W dziale Recenzji poddano analizie pięć publikacji poświęconych dziejom Podlasia i Lubelszczyzny, zaś w części szóstej - Kronika i komunikaty, przedstawiono sprawozdanie z wystawy archiwalnej zasobu radzyńskiego Archiwum Państwowego (wrzesień-październik 2000 r.) oraz sesji popularnonaukowej Chrześcijaństwo na ziemi radzyńskiej, która odbyła się w Radzyniu 25 listopada 2000 r.
Po analizie zawartości pierwszego tomu pora nakilka uwag. Merytorycznie bronią się wszystkie teksty artykułów i rozpraw; sporo do życzenia pozostawia ich strona redakcyjna: za dużo "chaosu w przypisach, zbyt powierzchowne opracowanie dokumentów (D. Magier, A. Górak), ani słowa komentarza na temat sesji poświęconej chrześcijaństwu (sprawozdanie S. Jarmuła).
Generalnie ujmując potknięcia te zostały usunięte w tomie drugim "Radzyńskiego Rocznika Humanistycznego". Powiększono jego format (z A-5 do B-5), zmieniono nieco wygląd okładki, ozdobionej grafiką (podobnie jak w tomie 1) jednego z elementów ryzalitu głównego pałacu w Radzyniu Podlaskim. Gwoli odnotowania dodajmy, że z Kolegium Redakcyjnego ubyli: W. Bednarski i S. Jarmuł.
W dziale Artykułów (także modyfikacja nazwy) zamieszczono prace: Doroty Weredy (Siedlce) - Z dziejów unickiej parafii w Przegalinach; Doroty Rozwadowskiej (Radzyń Podlaski) - Działalność Ochotniczej Straży Ogniowej w Radzyniu Podlaskim do 1918 roku; Krzysztofa Latawca (Lublin) - Ewakuacja organów administracji ogólnej wyższego i niższego szczebla guberni lubelskiej w sierpniu 1914 roku; Edwarda Kołodzieja (Lublin) - Komitety obywatelskie na lubelszczyźnie i Podlasiu w latach 1914-1915; Agnieszki Gątarczyk (Radzyń Podlaski) - Stadnina koni w Suchowoli w powiecie radzyńskim (nieistniejąca już dziś stadnina ks. Seweryna Czetwertyńskiego); Marka Kurasia (Biała Podlaska) - Kultywowanie tradycji powstania styczniowego i jego uczestników na Podlasiu w okresie międzywojennym (1918-1939); Marka Jana Chodakiewicza (Charlottesville, USA) Agenci i bandy pozorowane na Lubelszczyźnie. Z dziejów okupacji niemieckiej w Janowskiem; Mariusza Bechty (Biała Podlaska) - Egzekwowanie sprawiedliwości w podziemiu niepodległościowym w powiecie Biała Podlaska 1939-1944; Mariusza Bednarskiego (Puławy) - Referendum ludowe na Podlasiu 30 czerwca 1946 r. Dwa ostatnie artykuły wychodzą poza ramy tematyki historycznej. Ewa K. Ziembowicz (Lublin) przeanalizowała czasopisma ukazujące się na Południowym Podlasiu po 1989 r., a Jacek Lejman (Lublin) skupił się na socjologicznych aspektach kształtowania się tożsamości społeczeństw lokalnych w procesie globalizacji. Warto wspomnieć, iż artykuły D. Rozwadowskiej i M. Kurasia powstały na bazie wcześniejszych prac magisterskich ich autorów.
W dziale Źródeł Artur Rogalski (Siedlce) przedstawił przywilej Augusta III z 1757 r. dla wybrańców z Ziemi Łukowskiej (z Kąkolewnicy, Ruskiej Woli i Żakowej Woli), ze zbiorów Archiwum Państwowego w Radzyniu, Joanna Kowali (Radzyń Podalski) opracowała Regulamin powinności włościan dóbr Kąkolewnica z 1832 r. (także z zasobu tegoż Archiwum), a Mariusz Bechta (Biała Podlaska) opublikował 9 fotografii dotyczących Oddziału Samoobrony ROAK Obwodu Biała Podlaska, dowodzonego przez por. Roberta Domańskiego "Jaracha", "Floriana" (ze zbiorów prywatnych Karola Frankowskiego - żołnierza OS "Floriana").
Tom uzupełnia 10 recenzji prac zwartych i podlaskich czasopism regionalnych, sprawozdanie z wystawy Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1956 (otwartej 13 grudnia 2001 r. w Radzyniu) oraz protokół z zebrania komisji dla rozstrzygnięcia konkursu na prace magisterskie dotyczące Radzynia.
W nocie Od redakcji poprzedzającej tom 2 "Radzyńskiego Rocznika Humanistycznego" D. Magier napisał: "RRH funkcjonuje w rzeczywistości prowincjonalnej, bez silnych tradycji naukowo-wydawniczych. Stąd też szczególny nacisk zamierzamy położyć na ich tworzenie oraz współpracę z istniejącym środowiskiem kulturalno-naukowym. Pragniemy, aby nasze czasopismo stało się także jego głosem. Mamy nadzieję, że dział recenzji, omówień i komunikatów, w którym będziemy starali się opisywać również wydarzenia ważne dla tegoż środowiska, walnie się do tego przyczyni". Myślę, że sięgnięcie po prace magisterskie (bardzo istotna inicjatywa konkursu na magisteria dotyczące Radzynia), wyjście poza ramy geograficzne Radzynia i powiatu, wyraźne już w tomie 2 poszerzenie tematyki o artykuły pozahistoryczne (socjologia, prasoznawstwo) dobrze wróży nowemu periodykowi. Wypada mi tylko życzyć całej redakcji, aby wokół niej gromadziło się jak najszersze środowisko miejscowych miłośników historii - szerzej humanistyki i regionu, a środowiska akademickie Lublina, Siedlec, Warszawy dostrzegały ważną rolę naukową i społeczną "Radzyńskiego Rocznika Humanistycznego".
Prof. dr hab. Arkadiusz Kołodziejczyk
(Akademia Podlaska)
