RADZYŃSKI
ROCZNIK HUMANISTYCZNYtom 13/2015
Paweł Borek
Organizacja i funkcjonowanie rewkomów na terenie powiatu łukowskiego (11-17 sierpnia 1920 r.)
Artykuł omawia niespełna tygodniową okupację powiatu łukowskiego przez Armię Czerwoną w sierpniu 1920 roku oraz przebieg organizacji i funkcjonowania komitetów rewolucyjnych (rewkomów) na tym obszarze.
Po wycofaniu się wojsk polskich znad Bugu, na południowe Podlasie wkroczyła Armia Czerwona, której zadaniem było m.in. zakładanie struktur komunistycznych w każdej zajętej miejscowości, folwarku i fabryce. Powiatowe, miejskie, gminne, folwarczne, i fabryczne rewkomy wyznaczone przez Armię Czerwoną miały charakter cywilno-wojskowy, i bezpośrednio były podporządkowane Radzie Wojskowo Rewolucyjnej armii, działającej na danym terenie. Na ich czele stawiano przeważnie dwóch komisarzy: wojskowego i cywilnego. Wojskowym był oficer Armii Czerwonej, a cywilnym przedstawiciel miejscowej ludności. Członkami większości rewkomów na zajmowanych terenach byli Żydzi, zwłaszcza działacze partii Bund i Poalej-Syjon, z którymi wkraczający na ziemie etnicznie polskie Sowieci łatwiej mogli się porozumieć po rosyjsku.
Krótkotrwała okupacja powiatu łukowskiego przez Armię Czerwoną zakończyła się wraz z rozpoczęciem polskiej kontrofensywy znad Wieprza 16 sierpnia 19120 roku. Działalność sowieckiej władzy na omawianym obszarze nie spowodowała poważniejszych zmian polityczno-ekonomicznych, a próba pozyskania ludności polskiej dla idei komunistycznej zakończyła się całkowitym niepowodzeniem.
Summary
Organization and activity of pro-Bolshevik revolutionary committees in Łuków county (August 11-17, 1920)
The following article outlines Łuków county in August 1920, when the Red Army occupied it for almost a week, as well as the organization and activity of revolutionary committees (revkoms) in the region.
After Polish troops retreated from the Bug river, the Red Army entered Southern Podlasie with the aim of setting up communist structures in every village, manor and factory that had been seized. County, municipal, district, manor and factory revkoms, which were established by the Red Army, were civil-military organs supervised by the Military Revolutionary Council operating in that region. Most of the time, revkoms were chaired by two commissars – a military and civil one. The first was appointed from among Red Army officers whereas the latter was a representative of the local community. Jews, especially those belonging to the Bund and Poalej-Syjon parties, held membership in most revkoms across occupied territories as the Soviets who had entered the Polish soil found it easier to communicate with them in Russian. The Red Army occupation of Łuków county ended when the Polish army launched its counteroffensive by the Wieprz river on August 16, 1920. Altogether, the Soviet authority did not have much impact on the political or economic situation in the region and failed to recruit Polish supporters of its communist ideology.